આપણે બધા જ નાનપણથી જ સાંભળીએ છીએ કે વહેલી સવારે ઉઠવું સ્વાસ્થ્ય માટે લાભદાકારક છે. આયુર્વેદિક અનુસાર, વહેલી સવારે ઉઠવાવાળા લોકો મોડા ઉઠવાવાળા લોકો કરતા વધુ સ્ફૂર્તિવાળા લાગે છે, તેથી જ આરોગ્ય નિષ્ણાતો માને છે કે બધા લોકોએ સૂર્યોદય પહેલાં ઉઠી જવું જ જોઈએ.
મિત્રો શું તમે જાણો છો કે વહેલી સવારે ઉઠવાનું શું કામ કહેવામાં આવે છે? શા માટે દાદા લોકો હંમેશાં સૂર્યોદય પહેલાં ‘બ્રહ્મમુહુર્તા’ માં જાગવાનો આગ્રહ રાખે છે? આયુર્વેદમાં સંતુલિત આહાર, યોગ, ધ્યાન અને દવાઓ સાથે રાત્રે સુવાનો અથવા સવારે જાગવાનો યોગ્ય સમય અને તેના ફાયદાઓ વિગતવાર જણાવેલ છે.
તમને જણાવીએ કે સવારે ઉઠવાના સમયને લગતી આયુર્વેદિક માન્યતાઓને પરંપરાગત ચિકિત્સાઓમાં પણ સમર્થન આપવામાં આવ્યું છે. આ બંને માન્યતાઓએ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે સૂર્યોદય પહેલાં જાગવું શરીરને સકારાત્મક ઉર્જા આપે છે કારણ કે સૂર્યોદય પહેલાં સમયનું વાતાવરણ ખૂબ જ શાંત અને સુખદાયક હોય છે. તો આવો જાણીએ વહેલી સવારે જાગવું શરીર માટે કેવી રીતે ફાયદાકારક હોઈ શકે છે.
આપણું વિજ્ઞાન પણ વહેલી સવારે ઉઠવાના ફાયદાઓને સ્વીકારે છે : સાંસ્કૃતિક અને આયુર્વેદિક માન્યતાઓની સાથે વૈજ્ઞાનિકો પણ વહેલી સવારે પથારીમાંથી ઉભા થવું ફાયદાકારક માને છે. નિષ્ણાંતોના જણાવ્યા મુજબ યોગ, ધ્યાન અને કસરત જેવી શારીરિક પ્રવૃત્તિઓ પણ વહેલી સવારે ઉઠીને 30 થી 45 મિનિટ કરવી વધારે ફાયદાકારક સાબિત થાય છે.
તે માનસિક આરોગ્ય અને શારીરિક સંતુલન સુધારવા માટે, તેમજ યાદશક્તિને મજબૂત બનાવવા અને એકાગ્રતામાં સુધારવામાં ફાયદાકારક હોઈ શકે છે. વહેલી સવારે જાગવું પણ બુદ્ધિના ઝડપી વિકાસ તરફ દોરી જાય છે.
આપણા આયુર્વેદ અનુસાર , વહેલી સવારે જાગવાના ફાયદાઓ : મિત્રો આયુર્વેદમાં વિગતવાર સમજાવવામાં આવ્યું છે. આયુર્વેદ મુજબ માનવ શરીરમાં 3 મુખ્ય તત્વો હાજર છે અને આ તત્વો એટલે કે વાત, પિત્ત અને કફ છે. આ 3 તત્વોની માત્રા સમય સાથે બદલાતી રહે છે.
તમને જણાવીએ કે વાત સ્નાયુઓ, શ્વાસ, ઝબકવું અને પેશીઓ અને કોષની ગતિવિધિઓ સાથે સંકળાયેલ છે. પિત્ત પાચન, મેટાબોલિઝમ અને શરીરના તાપમાનની પ્રક્રિયાઓ સાથે સંકળાયેલ છે. જ્યારે કફ શરીરની રચના એટલે કે હાડકાં અને સ્નાયુઓથી સંબંધિત છે.
આ ત્રણેયમાં કોઈપણ પ્રકારની સમસ્યા એટલે તેનું અસંતુલન શરીરમાં અનેક પ્રકારના નાના મોટા રોગોનું કારણ બની શકે છે. આયુર્વેદ મુજબ, સવારે વહેલા ઉઠતા લોકોમાં આ ત્રણેયનું સંતુલન સારું રહે છે.
સવારે ઉઠવાનો યોગ્ય સમય આ છે? : આયુર્વેદ નિષ્ણાતોના મતે સવારે બ્રહ્મમુહુર્ત સમયે ઉઠવું એ સૌથી લાભદાયી માનવામાં આવે છે, ત્યારબાદ બધા લોકોએ ધ્યાન, યોગ અને કસરત જેવી શારીરિક પ્રવૃત્તિઓમાં 30 મિનિટ જેટલો સમય ફાળવવો જોઈએ.
તમને જણાવીએ કે સવારના સમયે એકદમ શાંતિ હોય છે અને હવા પણ તાજી હોય છે, જે સ્વાસ્થ્ય માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે. જે લોકોને શરીરના 3 મુખ્ય તત્વો વાત, પિત્ત અથવા કફ સાથે કોઈ પણ પ્રકારની સમસ્યા હોય છે, તેઓ તેનાથી છુટકારો મેળવી શકે છે.
કયા સમયે જાગવાના ફાયદાઓ છે? : આયુર્વેદ નિષ્ણાતોના જણાવ્યા અનુસાર , શરીરના દોષોને રોકવા માટે સવારે જાગવાનો સમય પણ ખૂબ ફાયદાકારક ગણી શકાય. સૂર્યોદયના 30 મિનિટ પહેલા જાગવું એ વાત માટે સૌથી યોગ્ય સમયગાળો માનવામાં આવે છે.
પિત્ત માટે 45 મિનિટ પહેલાં અને કફ દોષોની રોકથામ માટે 90 મિનિટ.પહેલાં સવારે વહેલા ઉઠવું અને યોગ અને કસરત જેવી કસરતો કરવાથી સ્વાસ્થ્ય માટે બીજા ઘણા ફાયદા પણ થઈ શકે છે.
