શરીરમાં વિટામિન-B12 એક આવશ્યક પોષક તત્વ છે, જે આપણા શરીરના કાર્ય માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આ વિટામિન ડીએનએ સંશ્લેષણ, ઊર્જા ઉત્પાદન અને સેન્ટ્રલ નર્વસ સિસ્ટમના કાર્ય માટે જરૂરી છે. સંશોધન કહે છે કે 60 વર્ષથી ઉપરના 20 ટકા લોકોમાં આ વિટામિન-B12ની ઉણપ છે.
જે સામાન્ય રીતે અપૂર્ણ આહાર અથવા કોઈપણ તબીબી સ્થિતિને કારણે હોઈ શકે છે. ઉંમર સાથે, આપણું શરીર ખોરાકમાંથી વિટામિન-બી12 યોગ્ય રીતે શોષી શકતું નથી, જેના કારણે વૃદ્ધ લોકોમાં આ ઉણપ જોવા મળે છે. પરંતુ આનો અર્થ એ નથી કે યુવાનો આ વિટામિનની ઉણપથી પીડાઈ રહ્યા નથી.
અન્ય પોષક તત્ત્વોની જેમ વિટામિન-બી પણ સ્વાસ્થ્ય માટે ખૂબ જ જરૂરી છે, પરંતુ તેમ છતાં તેની ઘણીવાર અવગણના કરવામાં આવે છે. તો આવો જાણીએ વિટામિન-બી12ની ઉણપના લક્ષણો કયા હોય છે. જો તમારા શરીરમાં પણ આ લક્ષણો દેખાય તો તરત જ ડૉક્ટરનો સંપર્ક કરો.
1. થાક: જો તમારા શરીરમાં વિટામિન-B12 ની ઉણપ છે, તો તમે વધુ થાક અનુભવશો. તમારા શરીરને યોગ્ય રીતે કામ કરવા માટે B12 ની જરૂર છે. જો B12 નું સ્તર બગડે છે, તો તે લાલ રક્ત કોશિકાઓમાં ઘટાડો તરફ દોરી જાય છે. જ્યારે તમારું શરીર પેશીઓમાં ઓક્સિજન લઈ જવા માટે પૂરતા સ્વસ્થ લાલ રક્તકણો બનાવી શકતું નથી, ત્યારે તમે નબળાઈ અને થાક અનુભવો છો.
2. ત્વચા પીળી પડવી : વિટામિન-બી12 ની ઉણપને કારણે ત્વચા પીળી અથવા વિકૃત થઈ શકે છે. B12 એનિમિયા શરીરમાં તંદુરસ્ત લાલ રક્ત કોશિકાઓના અભાવને કારણે ત્વચાના રંગનું કારણ બની શકે છે. B12 ની ઉણપ પણ કમળો તરફ દોરી શકે છે, જે તમારી ત્વચા અને આંખોને પીળી બનાવે છે.
3. માથાનો દુખાવો: B12 ની ઉણપથી માથાનો દુખાવો સહિત ન્યુરોલોજીકલ આડઅસર પણ થઈ શકે છે. માથાનો દુખાવો પણ વિટામિન-બી12ની ઉણપનું સૌથી સામાન્ય લક્ષણ છે. સંશોધન દર્શાવે છે કે જે લોકો વારંવાર માથાના દુખાવાથી પીડાય છે તેઓમાં B12 ની ઉણપ સામાન્ય છે.
4. હતાશા જેવા લક્ષણો: વિટામીન B12 સેન્ટ્રલ નર્વસ સિસ્ટમના કાર્ય માટે જરૂરી છે, તેથી આ પોષક તત્વોની ઉણપ તમારા માનસિક સ્વાસ્થ્યને અસર કરી શકે છે. ખાસ કરીને, B12 ની ઉણપ ડિપ્રેશન થવાનું જોખમ વધારી શકે છે. ડિપ્રેશનની સાથે, વિટામીન B12 ની ઉણપ મનોવિકૃતિ અને મૂડ સ્વિંગ સહિત અન્ય માનસિક સમસ્યાઓ પણ ઉશ્કેરે છે.
5. પેટની સમસ્યાઓ: B12 ની ઉણપથી વારંવાર ઝાડા, ઉબકા, કબજિયાત, પેટનું ફૂલવું, ગેસ અને પેટની અન્ય સમસ્યાઓ થઈ શકે છે. આ સમસ્યા વયસ્કો અને બાળકો બંને દ્વારા અનુભવી શકાય છે.
6. ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં મુશ્કેલી પડવી : B12 ની ઉણપ સેન્ટ્રલ નર્વસ સિસ્ટમ પર નકારાત્મક અસર કરે છે, તે લોકોને અસ્પષ્ટ લાગે છે, તેમજ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં અથવા કાર્યો પૂર્ણ કરવામાં મુશ્કેલી અનુભવે છે. ખાસ કરીને વૃદ્ધ લોકો આ લક્ષણોનો અનુભવ કરી શકે છે, કારણ કે ઉંમર સાથે વિટામિન B12 ની ઉણપ વધે છે.
7. મોં અથવા જીભમાં દુખાવો અથવા સોજો: ગ્લોસિટિસ એક એવી સ્થિતિ છે જેમાં જીભ સોજો, લાલ અને પીડાદાયક બને છે. તેનું કારણ શરીરમાં વિટામિન-બી12 ની ઉણપ છે. ગ્લોસિટિસ સાથે સ્ટોમેટીટીસ પણ સામાન્ય છે, જે મોઢામાં બળતરા અને અલ્સરનું કારણ બને છે.
જો કે, આ બંને સમસ્યાઓ તે લોકોમાં સામાન્ય છે, જેમનામાં વિટામિન-બી12 ની ઉણપથી એનિમિયા થાય છે. તે એનિમિયા વિના પણ થઈ શકે છે, જે વિટામિન B12 ની ઉણપનું પ્રારંભિક લક્ષણ છે.
8. હાથ અને પગમાં ઝણઝણાટ થવી: શરીરના કોઈપણ ભાગમાં બળતરા કે ડંખ મારવાને તબીબી ભાષામાં પેરેસ્થેસિયા કહેવામાં આવે છે, જે સામાન્ય રીતે પગ અને હાથમાં થાય છે. જે લોકો વિટામીન-બી12ની ઉણપ સાથે સંઘર્ષ કરે છે, તેમને પણ આ સમસ્યામાંથી પસાર થવું પડે છે. જો કે, આ પ્રકારના લક્ષણ ડાયાબિટીક ન્યુરોપથીમાં પણ અનુભવાય છે. હાઈ બ્લડ પ્રેશરને કારણે નર્વ ડેમેજ પણ આ પ્રકારની સમસ્યા થઈ શકે છે.
વિટામિન-B12 ના પ્રાકૃતિક સોર્સ : ઈંડા, પનીર, દહીં, દૂધ, ઓટમીલ, બ્રોકોલી, ચિકન સેવન કરી શકો છો. આ વસ્તુઓનું સેવન કરવાથી શરીરમાંથી વિટામિન-B12ની ઉણપ દૂર કરી શકાય છે.