લિપસ્ટિકનો ઇતિહાસ સદીઓ જૂનો છે. આજે બજારમાં ઉપલબ્ધ લિપસ્ટિકના ફોર્મ્યુલેશન ભલે નવા હોય, પરંતુ મેકઅપની દુનિયામાં તે નવા નથી. લિપસ્ટિકની શોધ હજારો વર્ષ પહેલાં થઈ હતી અને આજે તે એટલી હદ સુધી આવી ગઈ છે કે આપણે તેને આપણી સ્કિન ટોન અને આપણી પસંદગીના રંગમાં ખરીદી શકીએ છીએ.
આજની લિપસ્ટિક તમારા હોઠને સ્વસ્થ રાખવા અને શુષ્ક ન થવા માટે ઘણા ફળો, તેલ અને ફ્લેવરનો ઉપયોગ કરે છે. આ સાથે, તમને માર્કેટમાં બોલ્ડ રેડ કલરથી લઈને ન્યુટ્રલ કલર સુધીની લિપસ્ટિકના ઘણા શેડ્સ મળશે. મેટથી લઈને ચમકદાર પણ અને ખબર નહીં કેટલી વેરાયટીઓ મળશે, જે તમારી સ્કિન ટોન સાથે પરફેક્ટ બેસી જશે. આજે અમે તમને જણાવી રહ્યા છીએ કે કેવી રીતે લિપસ્ટિક માનવ જીવનમાં આવી અને તેનો એક ભાગ બની ગઈ.
લિપસ્ટિકનો રસપ્રદ ઇતિહાસ : લિપસ્ટિક હંમેશાથી મહિલાઓના શણગારનો એક ભાગ રહી છે. સંસ્કૃતિની શરૂઆતથી, સ્ત્રીઓ તેમના હોઠને લાલ રંગતી રહી છે. ઇતિહાસમાં આવા ઘણા પુરાવા છે, જે સાબિત કરે છે કે લિપસ્ટિક લગાવવાની પ્રથા પાંચ હજાર વર્ષ જૂની છે. તે સમયે કિંમતી પત્થરોને પેસ્ટ બનાવીને લગાવવામાં આવતા હતા.
5 હજાર વર્ષ જૂની સંસ્કૃતિ: હજારો વર્ષો પહેલા, મેકઅપને સ્ટેટસ સિમ્બોલ માનવામાં આવતું હતું અને પુરુષો અને સ્ત્રીઓ બંને મેકઅપનો ઉપયોગ કરતા હતા. દેખાવની સાથે મેકઅપ દવાનું કામ કરતો હતો. સુમેરિયન સંસ્કૃતિના લોકો લિપસ્ટિકના સૌથી પહેલા ઉપયોગકર્તા હોવાનો શ્રેય આપી શકાય છે. તે સમયે તે ફળો, મહેંદી, માટી જેવી કુદરતી વસ્તુઓમાંથી તૈયાર કરવામાં આવતી હતી. મેસોપોટેમીયાની સ્ત્રીઓ આ બાબતમાં થોડી વધુ આગળ હતી. તેણી તેના હોઠને રંગ અને ચમક આપવા માટે જમીનમાંથી બહાર કાઢેલા કિંમતી ઝવેરાતનો પણ ઉપયોગ કરી લેતી હતી.
ઇજિપ્તવાસીઓ કદાચ લિપસ્ટિકના પ્રથમ સાચા પ્રેમીઓ હતા. તે એટલા માટે કારણ કે તેઓ લાલથી આગળ વધ્યા અને જાંબલી અને કાળા રંગના શેડ્સમાં લિપસ્ટિકની શોધ કરી. તેની પસંદગી સમાન રંગોની હતી. તેઓએ આ માટે ઘેટાંનો પરસેવો, મગરના મળમૂત્ર અને ઘણા જંતુઓનો ઉપયોગ કર્યો. જો કે, ઇજિપ્તવાસીઓ પણ લીડ અને બ્રોમિન મેનાઇટ અને આયોડિન જેવા હાનિકારક પદાર્થોનો ઉપયોગ કરતા હતા, જે ગંભીર બીમારી અને મૃત્યુનું કારણ બની શકે છે.
જાપાનમાં મહિલાઓ પણ ભારે મેક-અપ લગાવતી હતી, જેમાં ડાર્ક લિપસ્ટિક, વાયર અને મીણની બનેલી હતી. ગ્રીક સામ્રાજ્ય એક હતું જ્યાં લિપસ્ટિકનો ઉપયોગ વેશ્યાવૃત્તિ સાથે સંકળાયેલો હતો અને વેશ્યાઓ કાયદા દ્વારા તેમના હોઠને ઘાટા રંગવા માટે જરૂરી હતી.
ઇ.સ. 9 માં, એક આરબ વિજ્ઞાની અબુલકાસીસએ ઘન લિપસ્ટિકની શોધ કરી. તેણે શરૂઆતમાં પરફ્યુમ લગાવવા માટે એક સ્ટોક બનાવ્યો જેને પછી મોલ્ડમાં દબાવી શકાય. તેણે રંગો સાથે સમાન પદ્ધતિ અજમાવી અને નક્કર લિપસ્ટિકની શોધ કરી.
ભારતની વાત કરીએ તો , પ્રાચીન સમયમાં અહીં હોઠને રંગ આપવા માટે સોપારી ચાવવામાં આવતી હતી. આ સિવાય આયુર્વેદમાં સૂકા અને ફાટેલા હોઠ માટે રતનજોતના સૂકા પાનને ઘીમાં ભેળવીને લગાવવાની સલાહ આપવામાં આવી છે. આજે પણ દેશના ઘણા ભાગોમાં તેનો ઉપયોગ હોઠ માટે થાય છે.
મધ્ય યુગમાં લિપસ્ટિકનો ઇતિહાસ કેવી રીતે બદલાયો: ખ્રિસ્તી ધર્મના પ્રસાર અને મજબૂતીકરણ સાથે, ચર્ચે લિપસ્ટિક અથવા કોઈપણ પ્રકારના મેકઅપના ઉપયોગ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો. લાલ હોઠ શેતાન સાથે સંકળાયેલા હતા, અને લાલ લિપસ્ટિક લગાવતી સ્ત્રીઓને જાદુગર અથવા ડાકણો માનવામાં આવતી હતી. જો કે, તે સમયે લિપ બામ લોકપ્રિય હતા અને ઘણી સ્ત્રીઓ તેમાં થોડો રંગ ઉમેર્યા પછી તેને હોઠ પર લગાવતી હતી. આ સિવાય હોઠને આછા લાલ રંગના દેખાવા માટે તેને ચાવવા, કરડવા અથવા હળવા હાથ વડે મારવામાં આવતા.
લિપસ્ટિક 16મી સદીમાં પાછી આવી : લિપસ્ટિકે રાણી એલિઝાબેથના નેતૃત્વમાં ઇંગ્લેન્ડમાં પુનરાગમન કર્યું. રાણી પોતે લિપસ્ટિક પહેરતી હતી અને સફેદ ચામડીવાળા લાલ હોઠને લોકપ્રિય બનાવતી હતી. જો કે, આ સમયગાળા દરમિયાન, લિપસ્ટિકની ઍક્સેસ ઉચ્ચ પરિવારો અથવા અભિનેતાઓ સુધી મર્યાદિત હતી. આ પછી, લગભગ આગામી ત્રણ સદીઓ સુધી, લિપસ્ટિક ફક્ત અભિનેતાઓ સુધી પહોંચી.
1884 : ફ્રેન્ચ પરફ્યુમ કંપની ગ્યુરલેને લિપસ્ટિકને પ્રથમ વખત બજારમાં લાવવા માટે ઉત્પાદન કર્યું હતું. તેમની લિપસ્ટિક હરણની ચરબી, મીણ અને એરંડાનું તેલ મિક્સ કરીને તૈયાર કરવામાં આવી હતી. જે પાછળથી રેશમી કાગળમાં લપેટવામાં આવતી હતી.
1915 : મૌરિસ લેવીને નળાકાર પેકેજીંગની શોધ કરવાનો શ્રેય આપવામાં આવે છે જેમાં આજે લિપસ્ટિક આવે છે.
1920 : 1920 સુધીમાં, લિપસ્ટિકને મહિલાઓના જીવનમાં કાયમી સ્થાન મળી ગયું હતું. તે સમયે પ્લમ, પર્પલ, ચેરી, રૂબી અને બ્રાઉન લિપસ્ટિક હતી. આ સમયગાળા દરમિયાન, ફ્રેન્ચ રસાયણશાસ્ત્રી પોલ બાઉડરક્રોઇક્સે એક લિપસ્ટિક બનાવી જે કિસ પ્રૂફ હતી, પરંતુ તે લાંબો સમય ટકી ન હતી કારણ કે તેને દૂર કરવી મહિલાઓ માટે મુશ્કેલ હતી. પછી ચેનલ, ગુરલેન, એલિઝાબેથ આર્ડેન, એસ્ટી લોડર જેવી કંપનીઓએ લિપસ્ટિક વેચવાનું શરૂ કર્યું.
1930 : આ મહામંદીનો યુગ હતો, પરંતુ તેમ છતાં તેની લિપસ્ટિકના ઉત્પાદન પર કોઈ અસર થઈ નથી. આ સર્વે દરમિયાન જાણવા મળ્યું છે કે 50 ટકા કિશોરીઓ લિપસ્ટિક લગાવવા માટે તેમના માતા-પિતા સાથે લડે છે. આ સમય દરમિયાન પ્લમ અને બર્ગન્ડી લિપસ્ટિકના લોકપ્રિય રંગો હતા.
1940
બીજા વિશ્વયુદ્ધ દરમિયાન યુએસ સૈન્યમાં ભરતી થયેલી મહિલાઓને લાલ લિપસ્ટિક પહેરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવ્યા હતા. કારણ એડોલ્ફ હિટલર હતો, જેને લાલ લિપસ્ટિક માટે સખત નફરત હતી. બીજી તરફ ભારતની વાત કરીએ તો આ જમાનાની અભિનેત્રી મધુબાલા સુંદરતાના નિયમો તોડવા માટે જાણીતી હતી. આ સમયગાળા દરમિયાન મહિલા કલાકારોએ બોલ્ડ મેક-અપ અને પેન્ટ પહેરવાનું ટાળ્યું હતું. પરંતુ મધુબાલાએ પણ બોલ્ડ મેક-અપ કર્યો હતો અને પેન્ટ પહેર્યું હતું.
1950 : આ મેરિલીન મનરો, ઓડ્રી હેપબર્ન અને એલિઝાબેથ ટેલર જેવા હોલીવુડ ગ્લેમ આઇકોન્સનો યુગ હતો જેઓ સમગ્ર વિશ્વમાં મેકઅપ વલણો સેટ કરી રહ્યા હતા. દરેક સ્ત્રી તેના મનપસંદ અભિનેતાની જેમ દેખાવા માંગતી હતી. આ સમયગાળા દરમિયાન લિપસ્ટિક પહેલા કરતા વધુ લોકપ્રિય બની હતી.
રાણી એલિઝાબેથે 1952 માં તેમના રાજ્યાભિષેક માટે પોતાનો લિપસ્ટિક શેડ ડિઝાઇન કર્યો હતો. તે તેની મનપસંદ બ્રાન્ડ ક્લેરિન દ્વારા બનાવવામાં આવી હતી અને તેનું નામ ‘ધ બાલમોરલ’ હતું. આ લિપસ્ટિકની ખાસ વાત એ હતી કે તેનો રંગ તેના ઝભ્ભા સાથે મેળ ખાતો હતો. થોડા સમય પછી, રેવલોન તેની સ્મજ પ્રૂફ લિપસ્ટિક સાથે બહાર આવી, જે પછી બ્રાન્ડ્સ વચ્ચે એક પ્રકારનું યુદ્ધ શરૂ થયું.
1960-1970 : હવે લિપસ્ટિકને કલા અને સંસ્કૃતિમાંથી પ્રેરણા મળવા લાગી અને તે ફેશન ઉદ્યોગનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ બની ગઈ. આ સમયગાળા દરમિયાન મેબેલિનનો ઓરેન્જ ડેન્જર લોકપ્રિય રંગ બની ગયો હતો.
1980 : 80ના દાયકામાં લિપસ્ટિકમાં શિમર અને ગ્લોસ ઉમેરવામાં આવ્યા હતા. બોલ્ડ લાલ હોઠ ફરી એકવાર સ્ટેટમેન્ટ લુક બની ગયા છે. કપડાં સાથે હોઠનો રંગ મેચ કરવો એ સામાન્ય બાબત બની ગઈ છે. આ સમયગાળા દરમિયાન હોટ પિંક ખૂબ જ લોકપ્રિય બની હતી.
1990 : આ જમાનામાં સિમ્પલ મેકઅપની ફેશન આવી. લોકો તેમના પર્યાવરણ પ્રત્યે સભાન બન્યા અને કેમિકલ મુક્ત, કુદરતી લિપસ્ટિકની માંગ વધી. MAC અને અર્બન DK જેવી બ્રાન્ડ્સ પણ બજારમાં પ્રવેશી.
2000 થી… : વર્ષ 2000 થી, લિપસ્ટિક વિના મેકઅપની કલ્પના કરવી કદાચ મુશ્કેલ બની ગઈ છે. આ પ્રવાસ દરમિયાન ભારતમાં બ્રિટની સ્પીયર્સ, પેરિસ હિલ્ટન અને માધુરી દીક્ષિત જેવી અભિનેત્રીઓ દ્વારા શાઇન અને ગ્લોસ લોકપ્રિય થયા હતા. આજે લિપસ્ટિક માત્ર મેકઅપ નથી, પરંતુ એક આવશ્યક સહાયક બની ગઈ છે. અમને ખાતરી છે કે આગલી વખતે જ્યારે તમે લિપસ્ટિક ખરીદવા જશો અથવા તમારા પર્સમાં લિપસ્ટિક જોશો, ત્યારે તમને ઇતિહાસમાં તેની મુશ્કેલ અને રસપ્રદ સફર ચોક્કસપણે યાદ હશે.
