જ્યારે લિવરને નુકસાન થાય છે, ત્યારે શરીરના મહત્વપૂર્ણ કાર્યો જેમ કે ખોરાકનું પાચન, આવશ્યક પ્રોટીન, સારું કોલેસ્ટ્રોલ, ઊર્જા સંગ્રહ બંધ થાય છે. આ કાર્યો એટલા મહત્વપૂર્ણ છે કે જો તે સમયસર કરવામાં ન આવે તો, ધીમે ધીમે શારીરિક સમસ્યાઓ શરૂ થાય છે અને જો કાળજી લેવામાં ન આવે તો, શરીર સંપૂર્ણ રીતે સ્થિર થઈ જાય છે. તેથી જ લીવરને સ્વસ્થ રાખવું અને તેને રોગોથી બચાવવું ખૂબ જ જરૂરી છે.
લીવર રોગ સામાન્ય રીતે તરત જ કોઈ લક્ષણો બતાવતું નથી. તે ખૂબ જ ચુપચાપ વધે છે અને તેથી લીવર રોગ ખતરનાક માનવામાં આવે છે. પરંતુ જેમ જેમ રોગ વધતો જાય છે તેમ તેમ કેટલાક લક્ષણો દેખાવા લાગે છે અને તમે તેના વિશે જાગૃત રહીને સમયસર સારવાર શરૂ કરી શકો છો.
લિવરના રોગોના કારણો : સંક્રમણ પરોપજીવી અથવા વાયરસના કારણે લીવરમાં સંક્રમણ થઇ શકે છે. જેના કારણે લીવરમાં સોજો આવે છે અને લીવરની કામગીરી ખોરવાઈ જાય છે. લિવર સંક્રમણ નો સૌથી સામાન્ય પ્રકાર હેપેટાઇટિસ વાયરસ છે. જેમાં હેપેટાઈટીસ-એ, હેપેટાઈટીસ-બી, હેપેટાઈટીસ-સીનો સમાવેશ થાય છે. વધુમાં, રોગપ્રતિકારક તંત્રની અસામાન્યતાઓ જેમ કે સ્વયંપ્રતિરક્ષા રોગો લિવરને વધુ પડતી અસર કરી શકે છે.
સ્વયંપ્રતિરક્ષા બિમારીઓના કેટલાક ઉદાહરણોમાં સ્વયંપ્રતિરક્ષા હિપેટાઇટિસ, પ્રાથમિક બિલીયરી કોલેંગાઇટિસ, પ્રાથમિક સ્ક્લેરોઝિંગ કોલેંગાઇટિસનો સમાવેશ થાય છે. આનુવંશિક લિવરના રોગો વિશે વાત કરીએ તો, હિમોક્રોમેટોસિસ સિવાય, વિલ્સન રોગ, આલ્ફા-1, એન્ટિટ્રિપ્સિનની ઉણપ, લીવર કેન્સર, પિત્ત નળીનું કેન્સર અને લીવર એડેનોમા પણ લીવરને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
લિવરના નુકસાનના લક્ષણો : NIDDK અનુસાર, જ્યારે લિવરની સમસ્યાઓ શરૂ થાય ત્યારે નીચેના લક્ષણો દેખાઈ શકે છે. આ લક્ષણો લિવરને નુકસાન સૂચવે છે. આવી સ્થિતિમાં, તમારે તાત્કાલિક ડૉક્ટરનો સંપર્ક કરવો જોઈએ અને સારવાર લેવી જોઈએ.
લિવરના નુકસાનના લક્ષણો : ઉપલા પેટમાં દુખાવો, અસ્વસ્થતા અનુભવો, પાણીથી પેટ ભરવું, ભૂખ ન લાગવી, થાક લાગે છે, શરીર પર અચાનક વાદળી ફોલ્લીઓ, નીચલા પગમાં સોજો, ખંજવાળ, પેશાબના રંગમાં ફેરફાર, કમળો અને આંખો અને ત્વચા પીળી પડવી
ડૉક્ટરને ક્યારે બતાવવું : જો તમે ઉપ્પર દર્શાવેલ લક્ષણોનો અનુભવ કરો છો અથવા જો તમને શંકા છે કે તમારા લીવરને નુકસાન થયું છે, તો તમારે સૌથી પહેલા ડૉક્ટરને મળવું જોઈએ. તેમને તમારી સમસ્યાઓ અને શંકાઓ જણાવો. કોઈપણ શંકા દૂર કરવા માટે તમે લિવર ટેસ્ટ કરાવી શકો છો. આ બાબતે તબીબો પણ તમને યોગ્ય માર્ગદર્શન આપી શકે છે.
દારૂથી દૂર રહો : લીવર ડેમેજ થવાનું સૌથી મોટું કારણ ફેટી લિવર ડિસીઝ છે, જેનું જોખમ આલ્કોહોલના સેવનથી ઘણું વધી જાય છે. તેથી લીવરને સ્વસ્થ રાખવા અને રોગને નિયંત્રણમાં રાખવા માટે દારૂનું સેવન તાત્કાલિક બંધ કરવું જોઈએ.
જો તમને લીવરની બીમારી હોય તો આ વસ્તુઓ ન ખાઓ : MyoClinic મુજબ, લિવરના સ્વાસ્થ્યને સુધારવા માટે અમુક ખોરાક ટાળવા જોઈએ. જો તમને લીવરની બીમારી હોય અથવા હોય, તો તમારે લાલ માંસ, ટ્રાન્સ ચરબી, પ્રોસેસ્ડ કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ અને ઉચ્ચ ફ્રુક્ટોઝ કોર્ન સીરપથી દૂર રહેવું જોઈએ. આ વસ્તુઓ લીવરને મોટું નુકસાન પહોંચાડે છે અને લીવર ફેલ થઈ શકે છે.
કસરત કરો : કોઈપણ અંગને સ્વસ્થ રાખવા માટે વ્યાયામ ખૂબ જ જરૂરી છે. શરીરના રોગોથી બચવા માટે તમારે અઠવાડિયામાં 3 થી 4 વખત 30 થી 60 મિનિટ સુધી કસરત કરવી જોઈએ.
કેલરી ઓછી કરો : જો તમારું વજન વધારે છે અને તમારું પેટ ફૂલેલું છે, તો તમારે લિવરની તંદુરસ્તી સુધારવા અને વધુ નુકસાન અટકાવવા માટે કેલરી પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાની જરૂર પડી શકે છે. વજન નિયંત્રણમાં રાખવા માટે તમારે દરરોજ 500 થી 1000 કેલરી ઘટાડવાની જરૂર છે.
